کیست هاى خوش خیم تخمدان از بیمارى هاى شایع در زنان جوان است. هر عاملى که باعث اختلال در تخمک گذارى شود منجر به آزاد نشدن تخمک در موعد مقرر و احتباس مایع داخل فولیکول هاى تخمدانى مى شود، با آزاد نشدن فولیکول، تخمک آزاد نشده و تجمع مایع داخل فولیکول منجر به ایجاد کیست مى شود.دکتر نوشین سنگول متخصص زنان و زایمان و نازایى در این درباره مى گوید: «کیست هاى خوش خیم تخمدانى کیست هایى با جدار نازک بوده که حاوى مواد مایع یا نیمه جامد هستند، این کیست ها یک تومور یا غده نیستند و در واقع احتباس مقدارى مایع خوش خیم در تخمدان هستند.»
• عوامل ایجاد کننده
وى در رابطه با عوامل ایجاد کننده مى گوید: «علت اولیه پیدایش کیست هاى تخمدانى اختلال تخمک گذارى است که مى تواند منشاء تخمدانى یا غیرتخمدانى داشته باشد. در منشاء تخمدانى معمولاًَ با یک تخمدان تنبل- گاهى با زمینه ارثى- روبه رو هستیم و در بیشتر مواقع علائمى مانند چاقى و پرمویى هم در فرد دیده مى شود.
در این موارد اصولاً با درمان دارویى بیمارى رفع مى شود ولى با قطع شدن دارو مجدداً بیمارى برگشت پذیر است. علت دیگر زیادى هورمون پرولاکتین-هورمون محرک تولید شیر در بدن- است. اگر این هورمون در اثر بیمارى یا غیربیمارى افزایش پیدا کند با اختلال تخمک گذارى مواجه مى شویم.
در این مواقع با فشار سینه شیر از آن خارج مى شود و در آزمایش هورمونى، پرولاکتین افزایش قابل توجهى دارد.کم کارى تیروئید، پرکارى تیروئید و سایر اختلالات هورمونى که سیستم هاى مختلف بدن را درگیر مى کنند نیز مى توانند به نوعى اختلال تخمک گذارى و بروز کیست تخمدانى منجر شوند نظیر: بیمارى هاى غدد فوق کلیوى، نشانگان کوشینگ و ...»
• علایم بالینى
دکتر سنگول در باره علائم بالینى کیست تخمدانى مى گوید :« از علایم شایع در سابقه بیماران قاعدگى هاى نامنظم است که بیشتر به صورت عقب افتادن عادت ماهانه بروز مى کند.ممکن است با توجه به عامل ایجادکننده کیست با علائمى نظیر چاقى، پرمویى مواجه شویم.قابل ذکر است که در اختلالات هورمونى در این زنان ممکن است هورمون مردانه افزایش یابد که در این صورت شاهد پرمویى در نواحى صورت، شکم، دست و پا، به ویژه قسمت ران ها هستیم که کیفیت این موها با موهاى طبیعى بدن فرق دارد.
• باردارى
وى تشریح کرد: «احتمال حاملگى در افراد با کیست هاى خوش خیم تخمدانى نسبت به افراد عادى کمتر است، به این دسته از افراد توصیه مى شود که زودتر باردار شوند. با توجه به اینکه در ابتداى باردارى میزان هورمون ها به شدت تغییر مى کند، ممکن است این تغییر ناگهانى هورمون باعث ایجاد کیست شوند ولى پس از چند ماه با عادت کردن بدن به این تغییرات این کیست ها معمولاً فروکش مى کنند.»
در رابطه با علائم کیست در باردارى افزود که دردهاى مختصر شکمى ایجاد مى کنند و نیاز به درمان خاصى ندارند ولى باید تحت نظر بوده و کنترل شوند، اغلب اوقات در باردارى بهبود پیدا مى کنند ولى در صورت ایجاد درد و ناراحتى شدید و یا پیچ خوردگى، افزایش سایز و اندازه اقدام به جراحى مى کنند، تا بدین ترتیب از درد و ناراحتى مریض کاسته شود.
• یائسگى
دکتر سنگول اشاره کرد برخلاف سنین جوانى در یائسگى به هرگونه کیستى در تخمدان اهمیتى جدى داده شده و باید درمان و پیگیرى شوند.
• پیشگیرى
براساس اظهارات وى افرادى که قاعدگى هاى نامرتب دارند یا داراى بیمارى هاى زمینه اى هستند و یا داراى سابقه خانوادگى این بیمارى هستند باید حداقل سالانه براى کنترل مراجعه کنند، همچنین معمولاً تا دو سال پس از بلوغ پریودهاى نامنظم به صورت طبیعى اتفاق مى افتد ولى وجود این مسئله پس از این دوران نیاز به بررسى دارد.
• درمان
دکتر سنگول در مورد درمان کیست هاى خوش خیم تخمدان تصریح کرد: «این گونه کیست ها اغلب در طى دو ماه به درمان دارویى پاسخ مى دهند ولى در صورت مقاوم بودن به درمان و یا بزرگ تر شدن اقدام به جراحى مى کنند که در این صورت احتمال خوش خیمى کیست کمتر مطرح مى شود.این کیست ها یا جراحى آنها در نازایى آینده دختران تاثیرى ندارد، فقط در این گونه افراد میزان حاملگى کمتر از افراد عادى است.» وى در پایان گفت: «بهترین راه درمان کیست پیشگیرى از آن است.»
